Goed, beter, best: hoe hoge eisen aan jezelf stellen leidt tot burnout en irritatieHerken je dat? Het gevoel dat wat je doet nét niet jé van hét is. Dat het beter kan, moet zelfs. Het drijft je tot grote hoogten maar je wordt er tegelijkertijd ook knettergek van! Wees gerust, je bent geen uitzondering, niet gek of ziek én je bent in goed gezelschap want er waren, en zíjn, heel veel mensen die de mooiste dingen hebben gedaan en voor elkaar gekregen, gewoon omdat ze geen genoegen namen met een 6’je of minder!

Denk maar eens aan mensen als moeder Theresa die simpelweg zei “Armoede en uitbuiting accepteer ik niet, daar ga ik wat aan doen!”. Of bijvoorbeeld Femke Halsema die in haar politieke carrière altijd ging voor gelijkheid en rechtvaardigheid. Zelfs nadat ze uit de politiek stapte, kan ze het niet laten om Amsterdam te verbeteren.

Amsterdam verbeteren? Ja, want hoe werkt dat met een beetje hoge lat? Als je de lat hoog legt voor jezelf, dan leg je die bewust of onbewust ook hoog voor anderen. Ja, die maken er soms helemaal een potje van. Geen richting aangeven ik het verkeer, niet doen wat ze beloofd hebben of gewoon de regels aan hun laars lappen. Ik bedoel, laten we wel zijn, waar moet het naartoe als iedereen zomaar wat doet?!

Waarom doen we wat we doen?

We hebben allemaal zo onze routines. Noem ze een ingesleten of vastgeroest patronen als dat helpt. Die routines helpen ons de dag doorkomen. Die patronen en routines zijn een onderdeel van de set van gedachten en overtuigingen die we hebben. Wat interessant daarbij is dat daarbij meestal niet om de vraag gaat ‘wát we doen’, maar meer om ‘waaróm we dat doen’.

Zó is één van mijn routines het schijven van blogs en artikelen terwijl ik game. Hoe werkt dat dan, vraag je je waarschijnlijk af? Je kunt toch niet een controller vast houden en schrijven? Helemaal waar. Dus iedere keer dat ik een potje verlies laat het spel mij zo’n 30 seconden wachten. Terwijl ik game komen en gaan gedachten en zinnen. Tijdens de pauzes schrijf ik die op. Overigens stelde ik vroeger ook te hoge eisen aan mijzelf en vond ik eigenlijk dat ik dat niet op die manier mocht doen.

Dan ging ik er voor zitten, want zo hoort dat, en zat ik uren doelloos voor me uit te staren. Deze manier klinkt misschien chaotisch, en misschien is het dat ook wel, maar voor mij werkt het. Ik combineer ik zo 2 dingen die ik leuk vind om te doen en heb ik geen last van writers block. Terugkomend op de vraag waaróm ik dat zo doe is dus vooral ‘omdat ik zo leuker én gemakkelijker vind’.

Dus als jij iedere dag begint met een half uur yoga, dan is niet het half uur yoga geboren uit je overtuigingen maar de reden waarom je de dag begint met yoga, wel. Zo begint de één met yoga omdat daarmee de toon wordt gezet voor een succesvolle dag, de andere omdat ‘ie het leuk vindt en anderen omdat ze daar beter van worden. Een mooier lichaam, soepelere spieren, beter mentale gezondheid. Beter is een woord van en dat staat voor perfectie. In het stukje over mijn routines staat niks over dat het zo beter gaat, wel leuker. Daarom was het voor mij misschien iets makkelijker om te stoppen met die hoge eisen dan voor jou. Gelukkig heb ik dan weer andere onverslaanbare neigingen.

Presentatrice Shelly Sterk

Een andere routine is dat ik bijvoorbeeld iedere dag als ik wakker word, kort het nieuws op nu.nl lees zodat ik snel (snel is ook zo’n een dingetje van mij), op de hoogte ben van waar ik gisteren gestopt was. Gewoon even koppen snellen en dóór, maar soms valt mijn oog op een artikel dat mijn aandacht trekt. Zonder twijfel door de pakkende titel. 😉 Vandaag viel mijn oog op het artikel waarin Presentatrice Shelly Sterk hoge eisen aan zichzelf stelt.

In het begin van het artikel gaat dat nog over het maken van televisieprogramma’s, waarbij ze vaak heel streng is voor zichzelf. Maar al snel blijkt dat ‘goed, beter, best’ een vast patroon is van haar gedachten en overtuigingen. Het kan altijd beter! Een paar zinnen verder zegt ze “…dat televisieprogramma’s altijd beter kunnen.”. Niet alleen voor haarzelf maar ook voor anderen. Hier zie je die hang naar de hoge lat enerzijds, en het goed doen voor anderen anderzijds, heel mooi naast elkaar.

De interne criticus draait overuren

Dat ze zo streng is vindt ze aan de ene kant goed want zo kan ze zichzelf verbeteren. De overtuiging is dat de wereld perfect moet zijn en dat ‘ie dat nog lang niet is. Dat zij dat nog lang niet is. En daar moet(!) aan gewerkt worden.

Meestal worden mensen met zo’n hoge lat drang er ook niet rustiger van in hun hoofd. Enerzijds vinden ze hun interne criticus, het kleine stemmetje in je hoofd, echt rete- irritant, anderzijds zijn ze ook verknocht aan die irritatie. Ergens voelt het op een bizarre manier ook wel lekker om je op te kunnen winden over van alles en nog wat. Niet om de laatste plaats over jezelf en al die ‘stomme’ dingen die je doet en denkt.

Onbewuste overtuigingen, een zegen en een vloek

Het stemmetje dat voortdurend tegen je zegt dat ‘je niet goed genoeg bent’, dat het ‘beter’ moet. Maar wat dat beter dan precies is wordt er dan weer niet bij verteld. Wat zegt Shelley erover? “Ze snapt wel dat een burn-out “op de loer ligt…” maar ermee stoppen is makkelijker gezegd dan gedaan. Je gedachten en je overtuigingen, laten zich niet zo eenvoudig bijsturen.

Dat is nou precies hoe je onbewuste drijfveren werken. Je weet diep van binnen eigenlijk dondersgoed dat bepaald gedrag niet goed voor je is. Dat ermee doorgaan leidt tot allerlei ongewenste zaken, van burn out tot depressie, en toch ga je ermee door! Zo drijft de hang naar perfectie, die onbewuste overtuiging, je tot grote hoogte maar tegelijkertijd ook tot waanzin, irritatie en boosheid.

Woorden en overtuigingen

Het is ook duidelijk te merken aan de woorden die ‘hoge latters’ gebruiken. ‘Beter, goed, hoger, principes en regels’, uiteindelijk allemaal vormen van orde en structuur ‘for the greater good’. Niks mis mee, toch? Maar dat is ook waar de onbalans zit. Het voortdurende streven naar beter, meer orde of structuur, en niet meer de schoonheid van chaos, vrijheid en ongestructureerdheid kunnen zien.

Bij iedere groep drijfveren, of een set van overtuigingen, horen vaste woorden. Woorden die in ons onderbewuste drijven en naar boven borrelen zodra de situatie zich aandient. Meestal is dat in stressvolle situaties zoals enge dingen doen waar je (nog) niet goed in bent en vervelende situaties zoals woordenwisselingen, verstoorde relaties en ruzies. Lees hier meer over je onbewuste drijfveren

Hoge latters praten dus over goed en beter, over wat hoort en wat niet. Vrijheidsliefhebbers over leuk en gemakkelijk en vechters over kracht, knallen en uitdaging. Zo heeft iedere set van gedachten en overtuigingen (ik bundel dat als drijfveren) een min of meer vaste set woorden die bij die gedachten horen. Ik een volgend blog zal ik iets vertellen over een andere bekende figuur waarmee het nog een beetje duidelijker wordt. Wil je dat niet missen, en ontvang je mijn tips en blogs nog niet in mailbox, meld je dan via deze link gratis aan.

Goed, beter, best

OK, nog even terug naar Shelley Sterk. Ze is niet bang dat ze zelf een burn-out zal krijgen. “… ik kan heel goed mijn rust pakken.” Pikant woordje in deze zin? Dat ze zo goed(!) haar rust kan pakken want zelfs tot rust komen is een actieve vorm (pakken) die valt binnen het ‘goed, beter, best’ gedachtegoed.

Streven naar beter is mooi, voortdurend en onbedwingbaar neigen naar perfectie leidt uiteindelijk tot burnout, depressie en lichamelijke klachten. Het gaat niet om goed of fout maar om het vinden van balans, de altijd terugkerende balans tussen orde en chaos, want het één kan niet zonder het ander.

Heb je voor jezelf balans, dan (her)vind je die ook in je relaties, leven en bedrijf.

Michael

Worstel jij ook met je gedachten over ‘goed, beter, best’? Dan is mijn ‘leergang onbewuste drijfveren’ misschien wel precies waar je op gewacht hebt. Meer weten over dat programma? Stuur me dan nu alvast even een kort berichtje via deze link.